جمعه , ۱۰ فروردین ۱۴۰۳

منشاء گرد و غبار در ایران و تاثیرات آن / لرستان به شدت مورد آسیب قرار گرفته است

درخت بلوط نقش بسیار بالایی در تثبیت خاک و جذب آبهای زیر سطحی و زیبای دره ها دارد و از بین رفتن این درخت نابودی تمام مراتع لرستان را در پی خواهد داشت./درختانی که بر اثر نفوذ ریزگرده های عربی در حال نابودی و تخریب هستند…


نسیـــم دلفـان – گردو غبار یک فرآیند طبیعی در مناطق بیابانی و صحراهاست که در اثر عملکرد بادهای قوی بر سطح خاک رخداده و سبب معلق شدن ذره های ریز خاک در فضای نزدیک سطح زمین می شود.

منشاء گرد و غبار در ایران

در گسترش این پدیده عوامل محیطی و انسانی نظیر کم شدن و از بین رفتن پوشش گیاهی مرزهای غربی و جنوب غربی ایران به دلیل جنگ و خشکسالی های چند سال اخیر و عدم برنامه ریزها و پیشگیرهای مناسب جهت جلوگیری از بیابان زائی در این مناطق نقش مهمی را ایفا می نماید.

براساس پژوهش هایی که مرکز هوایی آمریکا NOAA  در عراق انجام  داده است عامل شدت یافتن طوفان های شن مخصوصا گردو غبار در ایران ، گسترش بیابان در بخش های شرقی عراق به ویژه منطقه آل جزیره است. این منطقه در نزدیکی بغداد و در بین دو رود دجله و فرات قرار گرفته که در گذشته دارای تالابها و دریاچه های بی شماری بوده است .

اما خشکسالی های مداوم که از سال ۱۹۹۰-۹۱ آغاز شده به همراه کاهش بارندگی و درصد وعوامل محیطی همانند تقسیمات آبی انجام گرفته در بالا دست رودخانه فرات توسط سوریه ایجاد شد در چندین نقطه از رودخانه دجله توسط دولت ترکیه ، استفاده بی رویه عراقی ها از آب رودخانه ها دریاچه و حتی تالاب ها برای مصارف کشاورزی سبب شده تا تمامی دریاچه ها و تالاب های مناطق بیابانی بخصوص منطقه آل جزیره کاملا خشک شود. ازسوی دیگر به همراه خشک شدن منابع آبی موجود، پوشش گیاهی و نیزارهای این مناطق نیز در پی خشکسالی های پی در پی ، استفاده احشام و از همه مهمتر عوارض ناشی از جنگ عراق و آمریکا تقریبا به طور کامل از بین رفته است و بدین ترتیب ذرهای بستر دریاچه ها و تالاب ها که بسیار ریز هستند به راحتی در مسیر حرکت بادهای قوی موسمی عراق موسوم به باد شمال قرارگرفته و به حالت معلق در می آید. (Henley ,1990) . گردوغباری که از مناطق عراق ، عربستان و جنوب ایران منتشر می شوند. به علت سبکی و ریز بودن آنها و قابلیت حرکت در هوا و گسترش وسیع در مدت کوتاه سبب می شو د تا ۱۷ استان کشورمان شاهد این پدیده مخاطره انگیز باشند.

اثرات گردو غبار بر محیط زیست و سلامتی انسان

درخت بلوط یکی از مقاومترین و تاثیرگذارترین درختان و یکی از ارکان هویت بخش استان لرستان است. هزار هکتار از انبوه جنگلهای زیبای بلوط رشته کوه غربی زاگرس در این استان قرار دارد که اکنون به دلیل خشکسالی و نفوذ ریزگرده های عربی در حال نابودی و تخریب گسترده زیست محیطی هستند. استان لرستان حدود ۱ میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار جنگل دارد بیش از ۹۰ درصد گونه های آن را درختان بلوط تشکیل می دهند (اداره منابع طبیعی و آبخیزداری ، ۱۳۸۹)

برگهای بلوط حالت کرکی دارند و می توانند گردوغبار را جذب کنند و بسته شدن روزنه برگهای کرکی بلوط به دلیل شدت بالای گردوغبار در زاگرس، موجب شده که این درختان دیگر توانایی جذب این همه غبار را نداشته باشند و از بین بروند. درخت بلوط نقش بسیار بالایی در تثبیت خاک و جذب آبهای زیر سطحی و زیبای دره ها دارد و از بین رفتن این درخت نابودی تمام مراتع لرستان را در پی خواهد داشت. این درختان زیبای بلوط در برابر هجوم هر روزه گرد و غبار، توان نفس کشیدن را از دست می دهند و یکی یکی از پا می افتند. براساس بررسی های انجام شده که برای علل خشکیدگی درختان بلوط صورت گرفته، نفوذ ریزگردهای عربی وگرد و غبار، عامل اصلی زوال درختان بلوط اعلام شده است. علاوه بر آن تغییرات اقلیمی و خشکسالی های متوالی اخیر بر روند جدی شدن خشکی درختان بلوط دامن زده است.

۵۶ درصد ذرهای گردوغباراندازه کوچکتر از ۲۵۰ میکرون دارند و با توجه به خصوصیات فیزیکی و شیمیایی که دارند در کوتاه مدت و بلند مدت می توانند تاثیر نامطلوبی بر محیط زیست ، سلامتی افراد و اقتصاد شهر بر جای بگذارد. ذره هایی که ابعاد آنها  ۱۰ میکرون هستند وارد بخش های انتهایی دستگاه تنفسی شده و سپس وارد خون می شوند و به ارگان های مختلف بدن آسیب می رسانند که موجب بیماریهای قلبی و تنفسی می شوند. (فخیمی و همکاران ۱۳۹۰).

ترکیبهای موجود در گردو غبار  کلسیم  مقدار بیش از ۵/۲ گرم آن موجب بروز سنگ کلیه ، گرفتگی مجاری ادرار و رگهای خونی می شود. آهن موجب توروم ملتحمه و آماس شبکیه و همچنین سیدرویس را موجب می شود. منیزیم باعث تضیف بدن ، افسردگی و گیجی فرد می شود. تنفس کوتا مدت آلومینیم بعث منجر به سرفه و تحریک شش ها و تنفس طولانی مدت آن موجب آسیب رساندن به شش ها می گردد (جمالی و بیات ۱۳۹۰).

کوارتز تنفس آن باعث  به مدت طولانی باعث بیماری سیلیکوزیس و همچنین باعث آسیب به کلیه و کبد می شود ( شاهسون و همکاران ،۱۳۹۰) و غلظت بالای ذرهای گردوغبار باعث  سینوزیت ، آسم و آلرژی ، صدمه به عملکرد دفاعی ماکروفاژها که منجر عفونتهای بیمارستانی می گردد. بیماری ناخنک چشم و کراتیب شنی دردهای شکمی بروزو تشدید بیماریهای وارد شدن این ذرها در خون ، کاهش رشد گیاهان (اختلال در فرایند فتوسنتزو کاهش سرعت شیره آنها) (  Kumar,1992) و تضیف سیستم  دفاعی آنها در مقابل آفات و بیماریها ، اختلال در کسب وکار و ترددسکنه شهرها ، ذوب برف کوهستان ها ، آلوده شدن آب رودخانه ها و دریاچه های پشت سدها و موادغذایی و در دراز مدت تاثیرات شگفتی دارد و همانند بمب های شیمیایی خطر ناک بوده و باعث تاثیر پنتیکی می شوند.

منابع :

– بیات ،فرشته ،جمالی  فاطمه . امدیان سولماز (۱۳۹۰) پدیده گردوغبار و اثرات آن بر محصولات کشاورزی ،اولین کنگره بین المللی پدیده گردوغبار و مقابله با آثار زیانبارآن ،دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین  خوزستان.

دهقانپور فراشاه، ع، (۱۳۸۴) تحلیل آماری و سینوپتیکی طوفانهای خاک در فلات مرکزی ایران، رساله دکترا، استاد راهنما، بهلول علیجانی، دانشگاه تربیت معلم تهران.

گردآوری امیرعباس کاظمی/کارشناس ارشد شیمی

۵ نظر

  1. علی رضائیان

    درودجناب استادکاظمی عزیز
    مطلب جالب ، خواندنی وکاربردی است.علل مساله را خوب توضیح داده اید.واقعیت امراین است که مسائل زیست محیطی وخصوصا معضل ریزگردهااز جمله مسائل اساسی، مهم و قابل توجهی هستندکه به حال خودرهاشده اند.امیداست که مسئولین هرچه سریعترفکراصولی برای حل این معضل بکنندوبا برنامه ریزی علمی خطرات زیست محیطی را کنترل نمایند.درغیراینصورت بایستی منتظرروزی باشیم که به یکباره اعلام شودکه کشورما دیگرقابل زیست نبوده وبایستی مهاجرت کنیم.

  2. سلام و خسته نباشید حضور جناب عالی بابت مطالب علمی و مفید نوشته اید تشکر میکنم . انشالله که مورد استفاده عموم قرار گیرد.

  3. می پسندم با تشکر از نویسنده مقاله علل بروزاین عارضه طبیعی زیست محیطی وآثار زیانبار کوتاه مدت وبلند مدت آن را بر سلامت انسان،نباتات و… تبیین نمودند ان شاءالله ادامه داشته باشد وراهکارهای اجرایی وعملیاتی مقابله با آن را داشته باشیم.

  4. رضایی نورآبادی

    باسلام وادب
    خسته نباشید کاظمی جان
    مقاله علمی و کارشناسی شده ای نوشته ای ، بارک الله و دستمریزاد. انشاالله ادامه داشته باشد .

  5. خدمت مدیرسایت محبوب نسیم دلفان عرض ادب
    بهتراست که درقراردادن گزارش ومقالات اشخاص درسایتتان دقت نمائیید.این نوشته آقای کاظمی که کلی برایش تحسین نوشته اندنوعی کپی ازدوسایت زیراست.واین نوعی سرقت علمی محسوب می شود.نویسنده این به اصطلاح مقاله نبایستی شعورمخاطبین سایت شما رادست کم بگیرد.مخاطبین سایت شما ازطیف های مختلفی هستند.ازدانشگاهی گرفته تابازاری.مخاطب این گونه نوشته ها افراددانشگاهی هستند.بنابراین بایستی دقت بیشتری انجام گیرد.نمی شودازیک سایت دیگرمطلبی راکپی کرده وبه نام خوددراینجا ثبت نماید.این کارشخصیت سایت شماراهم زیرسوال می برد.اینجا دیگرمغازه وفروشگاه نیست که مردم رافریب داد.مردم نورابادنجیب هستنداما کم شعورنیستند.
    هرچندممکن است که این کامنت راانتشارندهید.اما انتظارافرادعلمی ازسایت شمااین است که درهمین صفحه این کامنت رامنتشرنموده وگزارش سرقتی نامبرده راحذف نمائید.یا حداقل برای درس عبرت دیگران همچنان حفظ نمائید.این جزواخلاق روزنامه نگاری است.

    http://www.irexpert.ir/webforms/forum/question.aspx?qid=162136

    http://dana.ir/News/240921.html 26/11/93

پاسخ دادن به علی رضائیان لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *